Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama

Ölçüt bağımlı ölçü aracı hazırlama

Ölçüt bağımlı ölçü araçları, öğrencinin performansını belirlemeye yönelik hazırlanan (ölçü araçlarıdır) materyallerdir. Ölçüt bağımlı ölçü aracı hazırlamanın ilk aşaması, öğretimi yapılacak konuların analizinin yapılmasıdır. Analizi yapılacak konuları üç başlık altında toplayabiliriz. Bunlar beceri, kavram ve ünite analizleridir.

Beceriler; Boncuk dizme, ayran yapma, yemek yeme, makas kullanma vb.

Kavramlar; Renk, bir tane, şekil vb.

Ünite; Evimiz ailemiz, okulumuz ve yakın doğamız vb.

Beceri, kavram ve ünite ile ilgili analizler birbirinden farklı biçimde yapılır.

Beceri Analizi

Beceri analizi, bir beceriyi alt basamaklarına ayırma işidir. Beceri analizi yapılırken alt basamakların belirlenmesinde farklı yollar izlenebilir. Bunlar;

1-Ele alınan becerinin doğrudan gerçekleştirilmesi

2-Bellekten analiz edilmesi

3-Bir başkasının gözlenmesi ve uzmana danışılmasıdır

Öğretmen için beceri analizi oldukça önemlidir.

N E D E N   ?

beceri analizi  öğretimi kolaylaştırır ve her bir basamaktaki ilerlemenin açık bir şekilde görülmesini sağlarBeceriye yönelik amaçların işlem basamakları (temel becerileri), daha küçük alt basamaklara ayrılabilir. Örneğin Resim İş dersinde “Makas kullanır.” amacının işlem basamakları

1. Makasın kesen kısmını tutar.

2. Makası kaldırır.

3. Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir.

4. Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.

5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.

6.Makası açar kapar.

Bu işlem basamaklarının her biri, daha küçük alt basamaklara ayrılarak beceri analizi daha ayrıntılı hâle getirilebilir. Örneğin aynı amaç;

1. Makasın kesen kısmını tutar.

    a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götürür.

    b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına alır.

2. Makası kaldırır.

    a. Makası göğüs hizasına kadar kaldırır.

    b. Makasın tutamağını kendine doğru çevirir.

    c. Makası kendine doğru yaklaştırır.

3. Diğer elinin baş parmağını, makasın kendi tarafındaki gözüne yerleştirir.

    a. Diğer elini havaya kaldırır.

    b. Diğer elini makasın tutamağının üzerine getirir.

    c. Baş parmağını aşağıya doğru büker.

    ç. Baş parmağını makasın kendi tarafındaki göze yerleştirir.

4. Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.

    a. Orta parmağını aşağıya doğru büker.

    b. Orta parmağını makasın diğer gözüne yerleştirir.

5. Makasın kesen kısmından tutan elini çeker.

    a. Makasın kesen kısmından tutan elinin parmaklarını açar.

    b. Elini havaya kaldırır.

    c. Elini kendine çeker.  

6.Makası açar kapar.

a. Makası yere paralel gelecek şekilde çevirir.

    b. Baş parmağını hareket ettirir.

biçiminde basamaklandırılabilir

Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı Hazırlama 

Beceri, analizi yapıldıktan sonra ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanmasına başlanabilir. Beceri ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü araçları “bildirimler”, “ölçüt”, “yönergeler”, “öğrenci isimleri ve sonuçlar” bölümlerinden oluşur. Beceri ile ilgili hazırlanan ölçüt bağımlı ölçü aracı;Analizi yapılan becerinin her basamağının yer aldığı “bildirimler” bölümü, Ölçü aracında öğrencinin ne yapacağının söylendiği “yönergeler” bölümü, Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen. “ölçüt” (beceride kullanılan ölçüt % 100) bölümü ve “Öğrenci isimleri ve sonuçların” kaydedildiği (becerinin nasıl gerçekleştiğini belirten; “Bağımsız” “Sözel ipucu” “Model olma” ve “Fiziksel yardım” ifadelerine yer verilir. Bu ifadeler “B”, “S.İ.”, “M.O.”, “F.Y.” sembolleriyle gösterilebilir) bölümlerden oluşur.

Dersin Adı                          :

Uygulayıcı                           :

Uygulama Tarihi               : 

Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ve Performans Kayıt Tablosu

BİLDİRİMLER	YÖNERGELER	ÖLÇÜT

Dersin Adı                          :Resim
İş Uygulayıcı       :
Uygulama Tarihi               :

Ana yönerge: Makası Kullan

BİLDİRİMLER	YÖNERGELER	ÖLÇÜT	Elif	Ayşe	cem
1. Makasın kesen kısmını tutar	1. Makasın kesen kısmını tut.	% 100	B	B	MO
a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götürür.	a. Başat olmayan elini makasın kesen kısmının üzerine götür.
b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına alır.	b. Makası baş parmağı ve diğer parmakları arasına al.

Beceri ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü aracının, öğrencinin performans düzeyini gerçek olarak saptayabilmesi için öncelikle;

Becerinin Ön koşul davranışların öğrenci tarafından kazanılıp kazanılmadığının belirlenmesi gerekir. Eğer öğrenci bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir. Kazanmamışsa öncelikle bu ön koşul davranışlar kazandırılır ve daha sonra performans alımına geçilir. Örneğin analizi yapılan “Makas kullanır.” amacının gerçekleşmesi için öncelikle öğrencinin önüne konan makas ve kullandığı elinin baş ve orta parmağını göstermesi istenir. Öğrenci, bu ön koşul davranışları kazanmışsa performans alımına geçilir. Beceride performans düzeyini belirlemenin amacı, öğrencinin becerinin her bir basamağını bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştiremediğini ya da hangi ipucu verildiğinde gerçekleştirdiğini belirlemektir. Beceride performans düzeyi belirlenirken öncelikle uygulamanın yapılacağı ortam düzenlenir. Bunun için performans alımı sırasında ortam, öğrenciyle bire bir çalışılabilecek şekilde düzenlenmelidir. Öğretmen gerektiğinde model olabilmek için performans alımı sırasında öğrencinin yanında durmalıdır ve öğretmenin önünde de aynı araç seti bulunmalıdır. Daha sonra öğrenciye beceriyle ilgili ana yönerge verilir. Öğrencinin gerçekleştirdiği basamaklar, ölçüt bağımlı ölçü aracında, ilgili basamağın karşısına, “bağımsız” “sözel ipucu” “model olma” “fiziksel yardım”  olarak kaydedilir.

Kavram Analizi

Kavram analizi, bir kavramın ilişkili ve ilişkisiz niteliklerinin belirlenmesi işidir. Kavramın ilişkili nitelikleri, kavramı tanımlar ve onun benzer örneklerini oluşturur. İlişkisiz nitelikleri ise kavramı tanımlamayan ancak kavramın yapısında var olan niteliklerdir.

Renk kavramı analizi;

1. İki farklı renk ve aynı şekil, malzeme ve büyüklükteki iki nesne arasından istenen rengi gösterir. 

2. İki farklı renk ve aynı şekil ve büyüklükteki iki nesne resmi arasından istenen rengi gösterir.

 3. İki farklı renk ve aynı şekil, malzeme ve büyüklükteki iki nesne veya nesne resmi arasından belirtilen rengin adını söyler.

4. Üç farklı renk ve aynı şekil, malzeme ve büyüklükteki üç nesne arasından istenen rengi gösterir.

5. Üç farklı renk ve aynı şekil ve büyüklükteki üç nesne resmi arasından istenen rengi gösterir.

Vs

Kavramın analizi yapıldıktan sonra ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanmasına başlanabilir. Kavram ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü araçları “bildirimler”, “ölçüt”, “sorular”, “öğrenci isimleri ve sonuçlar” bölümlerinden oluşur.

Kavram ile ilgili hazırlanan ölçüt bağımlı ölçü aracı;

Analizi yapılan kavramın her basamağının yer aldığı “bildirimler” bölümü, Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen. “ölçüt” (kavram için kullanılan ölçüt ¾) bölümü Bildirimlere ilişkin soruların yer aldığı. “Sorular” bölümü ve “Öğrenci isimleri ve sonuçların” kaydedildiği (doğru ve yanlış tepkiler ilgili basamağın karşısına, “+” veya “-” sembolleriyle kaydedilir) bölümlerden oluşur.

Dersin Adı                          :
Uygulayıcı                           :
Uygulama Tarihi               :

Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ve Performans Kayıt Tablosu

Dersin Adı           : Resim İş
Uygulayıcı           :
Uygulama Tarihi:

Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ve Performans Kayıt Tablosu

“Kırmızı Kavramı”

Ünite analizi

Ünite konularının analizinde, ele alınan konuyla ilgili kaynak taraması yapılarak konunun ana hatları belirlenir. Bu belirlenen ana basamaklar kendi içerisinde kolaydan zora doğru sıraya konur. Örneğin “Okulumuz ve Yakın Çevremiz” ünitesinin analizi;

Okulumuz ve Yakın Çevremiz

  1. Okulun Bölümleri

    a. Sınıf

    b. Öğretmenler odası

    c. Spor salonu

    ç. Müdür odası

    d. Müdür yardımcısı odası

    e. Tuvalet

    f.  Lâboratuvar

    g. Kantin

2. Okulda Bazı Bölümlerin İşlevleri

    a. Spor salonunun işlevi

    b. Atölyenin işlevi

    c. Kantinin işlevi

    ç. Lâboratuvarın işlevi

3. Okulda Çalışanlar

    a. Müdür

    b. Müdür yardımcısı

    c. Öğretmen

    ç. Rehber öğretmen

    d. Hemşire

e. Hizmetli         

Ünite analizi yapıldıktan sonra ölçüt bağımlı ölçü araçları hazırlanmasına başlanabilir. Ünite ile ilgili ölçüt bağımlı ölçü araçları “bildirimler”, “ölçüt”, “sorular”, “öğrenci isimleri ve sonuçlar” bölümlerinden oluşur.

Ünite ile ilgili hazırlanan ölçüt bağımlı ölçü aracı;

Analizi yapılan ünitenin basamaklarının yer aldığı “bildirimler” bölümü, Bildirimin hangi düzeyde gerçekleştirileceğini belirleyen. “ölçüt” (kavram için kullanılan ölçüt ¾) bölümü, Bildirimlere ilişkin soruların yer aldığı. “Sorular” bölümü ve “Öğrenci isimleri ve sonuçların” kaydedildiği (doğru ve yanlış tepkiler ilgili basamağın karşısına, “+” veya “-” sembolleriyle kaydedilir) bölümlerden oluşur.

Dersin Adı                          :
Uygulayıcı                           :
Uygulama Tarihi               :

Dersin Adı                          : Hayat Bilgisi
Uygulayıcı                           :
Uygulama Tarihi               :

Ölçüt Bağımlı Ölçü Aracı ve Performans Kayıt Tablosu

“Okulumuz ve Yakın Çevremiz”

Ölçüt bağımlı ölçü aracının uygulanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar

Bir ölçüt bağımlı ölçü aracının, öğrencinin performans düzeyini gerçek olarak saptayabilmesi için, her bildirimle ilgili olarak kullanılan araç çeşitlerinin birbirinden farklı olmasına özen gösterilmelidir. Beceri, kavram ya da ünitede performans düzeyi alınırken, eğer yazılı bir ölçü aracı kullanılmıyorsa, öğrencinin performans düzeyinin bire bir ortamda belirlenmesi gerekir.

Bunun nedeni, öğrencinin diğer öğrencileri model alarak tepkide bulunmasını önlemektir. Bire bir ortam, sınıftaki dikkat problemleri ve olumsuz davranışlara bağlı olarak hiç kimseyi göremeyeceği şekilde, sınıftan bir paravanla ayrılmış bir bölme olabileceği gibi, ayrı bir oda  şeklinde de plânlanabilir.

Performans alımında kullanılacak araçlar, çoğunlukla öğretmenin kullandığı eli tarafında, masanın yanındaki daha alçak bir masada, sehpa ya da kutu içinde, bildirim sıralarına uygun olarak yerleştirilmiş olmalıdır. Çalışmaya başlamadan önce, araçlar öğrenciye gösterilmeli ve incelemesine fırsat verilmelidir.

Hazırlık aşamasında, öğrencilerin tepkilerini işaretlemek üzere, üzerinde sorular, soru örnekleri, öğrenci adı, tepkilerin işaretleneceği sütunlar ve sonuç sütununun olduğu bir kayıt çizelgesi hazırlanmalıdır. Bu kayıt çizelgesi, öğrencinin dikkatini dağıtmayacağı düşünülüyorsa, öğretmen, kullandığı eli tarafında masanın köşesine yapıştırmalıdır.

Çalışmaya başlamadan önce, bu kayıt çizelgesinin ne için kullanıldığı açıklanmalıdır. Eğer öğrencinin dikkatini dağıtacağı düşünülüyorsa, kayıt çizelgesi, öğretmenin kucağında ya da masanın, öğretmenin kullandığı eli tarafındaki yan yüzünde bulundurulabilir.

Performans alımına başlamadan önce, öğrenciye hangi konu üzerinde çalışılacağı genel olarak açıklanmalıdır (renkle ilgili bir çalışma, vücudumuzla ilgili bir çalışma vb.). Çalışma sırasında, öğrencinin uyması gereken kurallar betimlenmeli, gerektiğinde bu kuralların dramatize edilmesi istenmeli, çalışma sonunda ne yapacağı açıklanmalıdır.

Çalışma sırasında tepkisini nasıl göstereceği betimlenmeli ve gerekirse canlandırma yoluyla gösterilmelidir. Bu kurallara uyduğu takdirde, “... kazanacaksın.” diyerek verilecek pekiştireç betimlenmelidir. Küçük öğrenciler için pekiştireç, öğrenciye gösterilmeli ve ortamdan kaldırılmalıdır.

Performans alımı sırasında öğretmen, öğrencinin, masaya koyduğu araçlara teker teker bakmasını sağlamak ve rastlantısal tepkileri önlemek için, soru yönergesini vermeden önce, öğrencinin, ellerini masadan indirmesi gerektiğini söyler. Eğer öğrenci soru sorulduktan sonra, birkaç saniye içerisinde tepki göstermemişse, öğretmen, tekrar araçları inceleterek soru yönergesini yinelemelidir.

Eğer öğrenci yine tepki göstermezse, bu tepkisizlik yanlış olarak kaydedilir. Soru sorulduktan sonra öğrenci önce doğru, sonra hemen yanlış cevap vermişse ya da bunun tam tersini yapmışsa, öğretmen hiçbir şey söylemeden, masadaki araçları toplamalı, öğrencinin oturuşunu tekrar düzenlemeli ve araçları dizip tekrar bakmasını sağlayarak soru yönergesini tekrarlamalıdır.

Performans alımı süresince, öğrencinin tüm tepkilerine öğretmenin tepkisiz kalması gerekir. Ancak öğrenci, çalışma süresince uygun oturduğu, gösterilen araçlara baktığı, araçları dizmeye ve toplamaya yardım ettiği için pekiştirilmelidir.

Tüm performans alımı süresince öğretmenin soru yönergelerini tutarlı bir şekilde kullanması gerekir. Araçlara baktırırken ve soru yönergesini verirken kullandığı ses tonu, öğrenciyi pekiştirirken kullandığı ses tonundan ayırt edilmelidir. Öğretmen çalışmayı mümkün olduğunca zevkli hâle getirmek için dinamik olmalı, her an gözleriyle öğrencinin gözlerini kontrol etmelidir.

Bazı ölçüt bağımlı ölçü araçlarında, özellikle söyleme düzeyiyle ilgili bildirimler, ondan önce gelen bildirimler için ipucu niteliği taşıdığından, söylemeyle ilgili bildirimler, göstermeyle ilgili bildirimlerden önce olacak şekilde sorulur.

Çalışma tamamlandığında, öğrenciye, çalışma sırasında uyduğu kurallar betimlenerek teşekkür edilmeli ve eğer bir pekiştireç verileceği söylendiyse verilmelidir.

Gözlem Formu Hazırlama

Gözlem formu, uygulama ya da duyuşsal alandaki davranışların hangi düzeyde gerçekleşip gerçekleşmediğini ölçmek amacıyla kullanılır. Öğrencinin söz konusu davranışı ne ölçüde gerçekleştirdiği gözleniyorsa, ilgili davranışın karşısına bir işaret konarak değerlendirilir. Gözlenecek davranışın türüne göre, farklı formlar geliştirilerek kullanılabilir.

Okul Kurallarına Uyar.” Amacına Yönelik Örnek Gözlem Formu
 Öğrencinin;
 Adı                        :
Soyadı                  :